Separacja, a rozwód

Separacja to faktyczny lub formalny stan w małżeństwie polegający na rozkładzie pożycia małżeńskiego. Faktyczna separacja nie pociąga za sobą skutków prawnych. Zaś separacja formalna jest instytucją prawną orzekaną przez sąd na wniosek jednego lub obojga małżonków.

Czym separacja różni się od rozwodu?

Przede wszystkim separacja NIE rozwiązuje związku małżeńskiego.

W zakresie pozytywnych przesłanek orzeczenia separacji znajduje się wyłącznie ZUPEŁNY rozkład pożycia małżeńskiego, który nie musi być, jak w wypadku rozwodu, trwały.

Co to znaczy?

Chodzi o to, że między małżonkami musi nastąpić zupełny rozkład trzech podstawowych więzi: emocjonalnej (uczuciowej), fizycznej oraz gospodarczej. Natomiast nie ma potrzeby, aby rozpad tych więzi trwał przez pewien (nie określony) czas.

W kontekście negatywnych przesłanek, w odróżnieniu od rozwodu orzekanie separacji ograniczone jest tylko dwiema negatywnymi przesłankami: sprzecznością z dobrem wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzecznością z zasadami współżycia społecznego. Nie wyłącza natomiast orzeczenia separacji żądanie jej przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Można zatem przyjąć, że uzyskanie orzeczenia separacji jest łatwiejsze od uzyskania rozwodu.

Jakie są konsekwencje orzeczenia separacji przez sąd?

Orzeczenie separacji w wielu aspektach powoduje skutki tożsame do skutków rozwodu. Sam kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że: „Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej”.

To oznacza, że:

1.  Orzekając separację sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Przy czym, na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka
   o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
2. Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.
3. Orzekając separację sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem/dziećmi obojga małżonków i kontaktach rodziców
   z dzieckiem/dziećmi. Nadto, orzeka w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka/dzieci.
4. Sąd orzeka o obowiązku alimentacyjnym obciążającym jednego małżonka względem drugiego.
5. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez małżonków. Ewentualnie sąd może nakazać eksmisję jednego małżonka na żądanie drugiego małżonka.
6. Sąd może orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków. Może także dokonać podziału zgromadzonego do tej pory majątku wspólnego małżonków.

Jednak z chwilą zniesienia separacji i ustania jej skutków – małżonek powraca do grona przyszłych spadkobierców ustawowych swego współmałżonka.

Co do różnic pomiędzy orzeczeniem separacji a orzeczeniem rozwodu to:

• w razie orzeczenia separacji małżonkowie nie mogą zawrzeć innego małżeństwa.
• małżonek, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, nie może powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, po uprawomocnieniu się orzeczenia o separacji.

Zdarza się tak, że zalegalizowanie zaistniałego stanu faktycznej separacji i uregulowanie wzajemnych relacji małżonków może doprowadzić do złagodzenia wcześniejszych konfliktów. Wobec tego istnieje jeszcze szansa na powrót małżonków do wspólnego pożycia. Co prawda, szansa na naprawę wzajemnych relacji i powrót do wspólnego pożycia – jest zawsze, nawet po rozwodzie. Przy czym wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego następuje ostateczne rozwiązanie związku małżeńskiego wraz ze wszystkimi związanymi z tym konsekwencjami. Stąd w razie chęci sformalizowania związku konieczne będzie ponowne zawarcie małżeństwa.

Natomiast separacja pozostawia niejako „otwartą furtkę”. W każdym momencie możliwe jest zniesienie separacji (na zgodne żądanie małżonków), wobec czego ustają jej skutki. Separacja zatem może spełnić rolę naprawczą, stanowiąc etap przejściowy do ponownego nawiązania przez małżonków zerwanych więzi. Jednak kiedy separacja nie przyniesie oczekiwanych rezultatów – każdy z małżonków może zdecydować się na ostateczny krok, jakim jest rozwód.